BÀI GIẢNG SẼ GỒM 4 PHẦN GIÚP CÁC EM HIỂU ĐƯỢC:
- Vai trò và tầm quan trọng của việc bảo đảm an toàn thực phẩm.
- Các triệu chứng của ngộ độc thực phẩm.
- Nguyên nhân gây ô nhiễm thực phẩm.
- Thực hành các biện pháp nhằm bảo đảm an toàn thực phẩm.
VAI TRÒ QUAN TRỌNG CỦA VIỆC BẢO ĐẢM AN TOÀN VỆ SINH THỰC PHẨM
Thực phẩm là nguồn cung cấp năng lượng và các dưỡng chất cần thiết giúp con người tồn tại và phát triển. Thế nhưng, thực phẩm cũng là nguồn lây truyền bệnh nguy hiểm nếu như không bảo đảm được vệ sinh an toàn thực phẩm, do đó người ta thường nói là “bệnh từ miệng vào”.
Khi không bảo đảm vệ sinh và an toàn thực phẩm, thức ăn không chỉ không giữ được giá trị dinh dưỡng như ban đầu, mà còn gây bệnh độc hại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí tính mạng của con người.
CÁC TRIỆU CHỨNG CỦA NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM
Ngộ độc thực phẩm là tình trạng bệnh lý xảy ra do chúng ta ăn hoặc uống phải thực phẩm không đảm bảo an toàn vệ sinh nên bị nhiễm các tác nhân gây bệnh (có thể là các loại vi khuẩn gây bệnh, độc tố, hóa chất…). Các triệu chứng ngộ độc thực phẩm thường gặp là: tiêu chảy, nôn, đau bụng.
Bên cạnh đó, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra ngộ độc mà còn xuất hiện các triệu chứng khác như: buồn nôn, sốt, đau đầu, đau cơ và khớp xương. Ngộ độc thực phẩm có thể xuất hiện ngay hoặc sau nhiều giờ, hoặc thậm chí là nhiều ngày sau khi ăn.
Thực phẩm kém vệ sinh không đảm bảo an toàn thì không chỉ gây ngộ độc cấp tính với các triệu chứng dễ nhận thấy như trên, mà còn gây các bệnh mạn tính do nhiễm và tích lũy trong thời gian dài các chất độc hại như chì, thủy ngân, asen, thuốc bảo vệ thực vật, phẩm màu độc hại,... đặc biệt là các độc tố vi nấm như aflatoxin trong các loại hạt bị mốc (đậu, lạc, hạt hướng dương...) có thể gây ung thư gan.
NGUYÊN NHÂN GÂY MẤT AN TOÀN VỆ SINH THỰC PHẨM
Ô nhiễm bởi vi sinh vật: vi sinh vật nhiễm vào thực phẩm bằng nhiều con đường như sau
- Thực phẩm từ động vật có bệnh hoặc thủy sản sống ở nguồn nước bị nhiễm bẩn và độc hại; các loại rau, củ, quả bị tưới, bón phân tươi.
- Để thực phẩm tiếp xúc trực tiếp hoặc gần nơi ô nhiễm, gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm.
- Để thức ăn qua đêm hoặc quá 2 giờ ở nhiệt độ thường, không che đậy thức ăn để bụi bẩn, các loại côn trùng gặm nhấm, ruồi nhặng và các động vật khác tiếp xúc gây ô nhiễm.
- Không rửa tay trước khi chuẩn bị thực phẩm, thức ăn.
- Dùng chung dao, thớt hoặc để lẫn thực phẩm tươi sống với thức ăn chín.
- Rửa thực phẩm, dụng cụ ăn uống bằng nước nhiễm bẩn, gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm.
- Nấu thực phẩm chưa chín hoặc không đun sôi lại trước khi ăn.
- Dùng khăn bẩn để lau dụng cụ ăn uống.
- Người chế biến thực phẩm hoặc người chuẩn bị thức ăn đồ uống đang bị các bệnh truyền nhiễm, tiêu chảy, đau bụng, nôn, sốt, ho hoặc nhiễm trùng ở da.
Ô nhiễm bởi hóa chất: nguồn hóa chất nhiễm vào thực phẩm cũng bằng nhiều cách như sau:
- Sử dụng các chất bảo quản hay phụ gia thực phẩm không được cho phép hoặc quá liều lượng quy định, gây mất vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Dùng dụng cụ sành sứ, sắt tráng men, nhựa tái sinh hoặc các vật liệu bao gói khác,… bị nhiễm chì hoặc các chất độc hóa học khác để chứa đựng thực phẩm, gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm.
- Các loại rau quả được bón quá nhiều phân hóa học, trồng ở vùng đất bị ô nhiễm hoặc thu hái khi vừa mới phun thuốc trừ sâu, thuốc kích thích sinh trưởng, tưới nước thải bẩn.
- Không chấp hành đúng quy định việc sử dụng các chất kích thích sinh trưởng, các loại thuốc thú y, kháng sinh trong chăn nuôi và thuốc bảo vệ thực vật, gây mất an toàn thực phẩm.
Ô nhiễm bởi các loại nấm mốc: các loại thực phẩm bảo quản không tốt rất dễ có nấm mốc phát triển, nguy hiểm nhất là nấm mốc ở các loại hạt (hạt lạc, hạt hướng dương,…) có khả năng gây ung thư cao.
Các độc tố tự nhiên có sẵn trong thực phẩm: ví dụ như chất độc trong củ sắn (say sắn), trong quả dứa (say dứa); chất độc trong cá nóc; chất độc trong củ khoai tây mọc mầm; hay một số loài nấm tự nhiên cũng chứa những chất độc nguy hiểm, khi sử dụng sẽ làm nguy hại cho sức khỏe của trẻ. Vì vậy, bạn hãy cân nhắc kỹ khi lựa chọn sử dụng các loại thực phẩm, nhất là các loại thực phẩm có nguy cơ cao chứa các độc tố tự nhiên nói trên.
THỰC HÀNH CÁC BIỆN PHÁP BẢO ĐẢM AN TOÀN VỆ SINH THỰC PHẨM
- Hãy lựa chọn các thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Dùng nước sạch và an toàn để chế biến thức ăn, đồ uống và rửa dụng cụ.
- Sử dụng các đồ dùng nấu nướng và ăn uống sạch sẽ.
- Chuẩn bị thực phẩm sạch sẽ và nấu chín kĩ.
- Ăn ngay khi thức ăn vừa nấu chín xong.
- Bảo quản cẩn thận thức ăn đã nấu chín và đun kỹ lại trước khi ăn.
- Giữ gìn vệ sinh cá nhân tốt, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Giữ gìn vệ sinh nơi ăn uống và chế biến thực phẩm.
- Sử dụng các vật liệu bao gói thực phẩm sạch sẽ và thích hợp.
ĐỌC THÊM: CÁCH BẢO QUẢN VÀ CHẾ BIẾN MỘT SỐ RAU QUẢ ĐẢM BẢO AN TOÀN VỆ SINH THỰC PHẨM
Để đảm bảo rau quả sạch, không bị hao hụt chất dinh dưỡng cho trẻ thì cần thu hái rau quả vào lúc sáng sớm, lúc đó các thành phần dinh dưỡng là cao nhất. Tránh thu hái lúc mưa, nắng hoặc trời nhiều sương vì nhiệt độ và độ ẩm cao sẽ ảnh hưởng xấu đến việc bảo quản rau quả. Khi thu hái rau quả cần nhẹ nhàng, tránh làm xây xát, dập nát vì như vậy sẽ làm hao hụt nhiều vitamin, đặc biệt là vitamin C.
Trong quá trình trồng, nếu có sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật, phải đảm bảo đủ thời gian cách ly theo quy định ở từng loại hóa chất. Không sử dụng phân tươi hoặc phân chưa ủ kỹ tưới vào các loại rau ăn sống vì trong đó có chứa nhiều vi khuẩn gây bệnh, trứng giun, sán. Trước khi ăn các loại quả nên rửa sạch, gọt vỏ; các loại rau nên rửa kĩ nhiều lần để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
TRẮC NGHIỆM KIẾN THỨC
Bài trắc nghiệm trực tuyến, thao tác đơn giản, có ngay kết quả giúp đánh giá kiến thức vừa học được. Trẻ chỉ cần chọn đáp án đúng nhất cho mỗi câu và hoàn thành bài trắc nghiệm trong thời gian quy định.
